GRĄDOWY MŁYN (niem. Grundmuhle Hohendorf)
W dokumencie tym wymienia się dwie osady młyńskie, z których jedna to zapewne Grądowy Młyn (Modrzewek). Kolejna wzmianka pochodzi z 1601 r., kiedy to również wspomina się oba młyny. Na przestrzeni dziejów Grądowy Młyn odgrywał istotną rolę zarówno dla majątku w Wysokiej, jak również całej okolicy. Przed 1945 r. w skład kompleksu młyńskiego w Grądowym Młynie wchodziła grobla z systemem upustów i kanałów wybudowanych w przeciągu XV-XIX w., w tym także staw młyński z kanałem przelewowym oraz budynek mieszkalny w konstrukcji ryglowej z początku XIX w. W 1847 r. z powodu erupcji wody ze studni artezyjskiej rozebrano większą część zabudowań młyna. Wkrótce postawiono jednak nowe obiekty i zabezpieczono je nową groblą.
W 1908 r. oraz ok. 1920 r. młyn został zmodernizowany przez G. Skirla, co pozwoliło przerabiać w nim do 30 ton zboża dziennie. Do napędu urządzeń młyńskich wykorzystywano wodę, parę oraz dużej mocy silnik Diesla. W czasie ostatniej wojny młyn podłączono do ogólnej sieci elektrycznej i zamontowano nowy silnik o mocy 150 KM. W dyspozycji młyna była ciężarówka i wóz konny, wykorzystywane jako środki transportowe. Zatrudniano dziesięć osób, w tym zarządca młyna – Paul Frase, księgowy, kowal, kierowca ciężarówki, wagowy i 5 innych robotników). W młynie funkcjonował sklep socjalny, w którym sprzedawano towary spożywcze codziennej konsumpcji, dzielone dla potrzebujących zwłaszcza przed świętami Bożego Narodzenia. W kompleksie młyńskim dominował duży komin oraz siłownia wodna skąd prąd przesyłano podziemnym kablem między innymi do Wysokiej i Dymnika. Z uwagi na swe położenie i niepowtarzalność znajdujących się tu obiektów i urządzeń, młyn był celem licznych wycieczek szkoleniowych i turystycznych. W dniu 22.01.1945 r. został zajęty przez sowieckich spadochroniarzy. Po wojnie młyn przywrócono do użyteczności i był on wykorzystywany jeszcze w latach siedemdziesiątych. Następnie został sprzedany prywatnej osobie z Dzierzgonia. Zabudowania młyńskie zostały wkrótce rozebrane, zdewastowane, wycięto nawet kilka okazałych, kilkusetletnich dębów. Dzisiaj w Grądowym Młynie można oglądać tylko mury główne budynku administracyjno-gospodarczego, na którego szczycie zachowały się resztki dawnego napisu “Grundmühle 1908”.
Opracował i udostępnił historyk mgr Lech Słodownik