POMNIKI I MIEJSCA PAMIĘCI NA TERENIE GMINY RYCHLIKI
- Lech Słodownik
- Odsłony: 9933
Pomniki i miejsca pamięci na terenie Gminy Rychliki to przede wszystkim tablice i pomniki poświęcone poległym w wojnach: 1866, 1870 - 1871 i 1914 - 1918, jak również obelisk poświęcony budowniczemu Kanału Elbląskiego - Georgowi Jakubowi Steenke w Buczyńcu. Większość tablic zaginęła, część jest w muzeum w Itzehoe (Niemcy). Pomniki ku czci poległym w pierwszej wojnie światowej (w różnym stanie) znajdują się w Lepnie, Jelonkach, koło Leśnictwa Buczyniec, Kwietniewie, Rychlikach i w Świętym Gaju.
KOŚCIÓŁ W ŚWIĘTYM GAJU
- Lech Słodownik
- Odsłony: 13139
Wieś Święty Gaj leży ok. 20 km na południowy zachód od Pasłęka, od 1945r. do chwili obecnej w gminie Rychliki. Piękne położenie wsi, na prawym skłonie obszernego zejścia w kierunku rzeki Dzierzgoń, widoczne jest szczególnie z drogi polnej prowadzącej z Kwietniewa przez pobliski las oraz z wysokości drogi, opodal cmentarza w Bągarcie, po drugiej stronie wspomnianej Dzierzgonki (niem. Sorge, Sirginis). Właśnie ta rzeka w przebiegu dziejów była zawsze ważnym punktem topograficznym, a przed 1945r. granicą między Prusami Wschodnimi i Zachodnimi, wtedy też Święty Gaj leżał u styku granic trzech powiatów: pasłęckiego, sztumskiego i malborskiego. Osada ta wzmiankowana jest po raz pierwszy w akcie lokacyjnym dla sąsiedniego Krupina z 1 maja 1323r. Nazwa ”Heiligenwalt”= Święty Gaj, pada więc w tym dokumencie przy opisie granic lokowanej wsi - tj. drogi wiodącej z Krupina do ”Heiligenwalt” i młyna w ”Heiligenwalt”.
KOŚCIÓŁ W RYCHLIKACH
- Lech Słodownik
- Odsłony: 11019
Pierwszy kościół w Rychlikach był zapewne drewniany i istniał już w chwili lokacji wsi w 1310 roku, o czym stanowi stosowny zapis o wyposażeniu tutejszego kościoła Świętego Mateusza w 4 łany ziemi z części dzierzgońskiej. Kościół murowany wybudowano prawdopodobnie w pierwszej ćwierci XIV wieku jako budowlę w stylu gotyckim, na fundamencie z kamieni polnych, ceglaną w wątku gotyckim. Miał tylko jedną nawę wzmocnioną przyporami, zstępującą w wyciągnięte, niższe prezbiterium. Przetrwał do 1875 roku, a wejście doń odbywało się przez kruchtę wieżową (wybudowaną w 1722 roku) na stronie zachodniej.
NIELĘGOWO (niem. Mehlend)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 8899
Wieś w przekazach źródłowych wymieniana jest jako Ellendt, Enelende, Elend, Elendt (niem. elend - nędzny, biedny, marny). Nie wiadomo skąd wzięła się nazwa tego siedliska. W każdym bądź razie jego położenie jest do dzisiaj na tyle atrakcyjne, że trudno wytłumaczyć fakt istniejącej tu od kilkudziesięciu lat tak zwanej pustki osadniczej. Jako Vysen występuje w zapisie lokacyjnym z 8 listopada 1310 roku, kiedy to komtur dzierzgoński Sieghard von Schwarzburg nadał Jakubowi, Hermannowi i Friedrichowi 10 łanów na prawie chełmińskim.
ŚWIDY (niem. Schweide)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 5329
W przekazach historycznych Swiden, Swyden. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1287 roku jako osada pruska. Według księgi czynszowej Zakonu, w 1437 roku było tu 20 chłopskich łanów. Można więc sądzić, że zamieszkiwało około 10 rodzin, mających po 2 łany każda. W następstwie nadania z 10 lutego 1562 roku księcia Albrechta, Świdy liczące 9 łanów, zostały dobrami lennymi rodziny von Wallenrodt, którzy są tu wymieniani jeszcze w 1690 roku. W 1785 roku (Goldbeck) Świdy oznaczone są jako wieś szlachecka z 21 "dymami". Od połowy XIX wieku należą do majątku w Jankowie, wraz z leżącym na północ folwarkiem Milcherei.
WOPITY (niem. Opitten)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 15265
Mała wieś w naszej gminie, w pobliżu dawnego majątku ziemskiego Rejsyty. W pierwszych wzmiankach źródłowych pojawia się jako: Wopitigen, Wopiten, Wopithen i Opitten. Według G. Gerulisa nazwa osady ma pochodzenie odrzeczownikowe - do imienia Prusa "Wopen" lub "Wope", dodano sufix "-itten". Do 1945 r. nazywała się Opitten. Po wojnie, do około 1948 r. popularnie "Opijowo", a później "Wopity". Pierwotnie osada Prusów, o czym świadczy pierwszy zapis lokacyjny wydany w Przezmarku (niem. Preußisch Mark) 20 XII 1350 r. przez komtura dzierzgońskiego Conrada von Brunyngisheyma, który nadał Prusowi Mintucze i jego spadkobiercom półtora łana ziemi "na polu Wopity". Lokację odnowiono 18.XI 1372 r., gdy główny szatny i komtur dzierzgoński Werner von Rumdorff nadał "wiernemu Gintelowi i jego braciom" półtora łana.
