Rys historyczny gminy

Obszar gminy leży na dawnym pograniczu pomorsko-pruskim. Wykopaliska archeologiczne (św. Gaj, Kwietniewo, Rychliki) wskazują, iż najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu neolitu. Do średniowiecza tereny te były zamieszkiwane przez plemiona Prusów. Niewiele jednak o nich wiadomo. Na pewno byli poganami. W X w. (czasy św. Wojciecha) ich ustrój znajdował się na etapie przejściowym. Władzę sprawował więc, gdzie główną rolę odgrywali możnowładcy, co świadczy o kształtowaniu się wśród Prusów władzy centralnej. Wierzenia Prusów były związane z kultem przyrody. Czcili oni słońce, gwiazdy, księżyc, drzewa, zwierzęta (nawet ropuchy). Szczególną czcią otaczany był ogień , który płoną w miejscach kultu.

Prusowie oddawali cześć zmarłym. Razem z nieboszczykiem palono lub grzebano jego konia, niewolników i niewolnice, oręż i szaty (potrzebne w przyszłym życiu). Z historią tych okolic nierozerwalnie związana jest postać św. Wojciecha – misjonarza, którego życie przyczyniło się do powstania państwowości polskiej. W 997 roku po zakończeniu prac misyjnych w Gdańsku wybrał się z misją do ziemi Prusów łodzią. Musiała być ona duża, gdyż oprócz misjonarzy przewoziła ona 30 wojów. Po wysadzeniu trzech misjonarzy na małej wysepce na nieistniejącej już dziś Zatoce Druźnieńskiej cała załoga powróciła do Gdańska. Misjonarze wylądowali obok największego ośrodka handlowego Prusów – Truso (odnalezione w 1982 roku w Janowie Pomorskim koło Elbląga). św.Wojciech  Można przypuszczać, że Wojciech miał w tym rejonie przygotowanych do współpracy Prusów. Z Wysoczyzny Elbląskiej tuziemcy szybko dostrzegli płynący statek i popłynęli na wyspę zobaczyć, czy żeglarze czegoś nie zostawili. Tu natknęli się na trzech misjonarzy. Okazało się, że przybysze nie byli w stanie się porozumieć z nimi. Spotkanie zakończyło się uderzeniem wiosłem samego biskupa, który nie odpowiadał na pytania tylko śpiewał psalmy. Po sprowadzeniu Krzyżaków do Polski (1226r.) rozpoczęli oni systematyczny podbój ziem zamieszkałych przez Prusów. Między innymi w okolicach wsi Świdy, Mokajny, Kiersyty umiejscawia się pierwszą, zwycięską bitwę z Prusami w 1234 roku (tzw. bitwa nad Dzierzgonią). Po zakończeniu podboju ziem pruskich (1283r.) Krzyżacy przystąpili do planowej akcji kolonizacyjnej, ściągając osadników z Niemiec. Same Rychliki były lokowane w 1310 roku i znajdowały się na pograniczu komturstwa pasłęckiego i dzierzgońskiego. Następnie były wsią czynszową Szpitala Św. Ducha w Elblągu. W XVw. i na początku XVIw. po przegranych wojnach z Polską, wobec trudnej sytuacji materialnej, Zakon Krzyżacki zmuszony był do przekazywania posiadanych obszarów w lenno bogatym rodzinom rycerskim przybywającym tu z terenu Niemiec. Rody te osiedliły się m.in. w: Kiersytach (von Reibnitz), Barzynie (von Bodeck), Jankowie (von Finkenstein), Powodowie (von Zehmen i von Brederlow), Sójkach (von Wallenrod – tu urodził się jeden z Wielkich Mistrzów Zakonu Krzyżackiego Konrad Wallenrod), Jelonkach (von Lehwald). Powstały wielkie latyfundia ziemskie, które przetrwały praktycznie do 1945 roku. Pod koniec XVII, w XVIII i na początku XIX w. w głównych siedzibach rodzin rycerskich powstały, istniejące do dziś, rezydencje dworsko-folwarczne. Równocześnie funkcjonowały typowe bauerskie wsie czynszowe jak Kwietniewo. Na uwagę zasługuje fakt, iż Rychliki i Buczyniec były wsiami czynszowymi Szpitala Św. Ducha w Elblągu.

Opracował i udostępnił historyk mgr Lech Słodownik