Skip to main content

Tradycje i obrzędy wielkanocne

2007-04-03
POPIELEC
 

Rozpoczyna długi okres postu, mający również swoją szatę zewnętrzną – obrzędową. Symboliczne posypywanie głów popiołem w kościele. W Środę Popielcową, będącą wstępem do Wielkiego Postu we wszystkich kościołach odbywają się uroczyste msze pokutne, a księża posypują wiernym głowy popiołem powstałym zs spalenia ubiegłorocznych palm, i mówią nad każdym: „Pamiętaj człowieku, ześ proch i w proch się obrucisz”.

Obrządek ten ma przypominać o nieuniknionej śmierci. Nadchodzi czas rozmyślań nad upływającym czasem. Zgodnie ze starą tradycją, rano w Środę Popielcową, w karczmie u belki przy progu wieszano przetak z popiołem, a chłopiec umieszczony na piecu pociągał za sznurek i obsypywał każdego wchodzącego do karczmy. Na wsi chowano instrumenty muzyczne, wszelkie świecidełka, a nawet lustra, których jeśli nie chowano, to przynajmniej przykrywano chustami. Kobiety unikały kolorowych strojów, ubierając się w ciemne, skromne suknie.

 
NIEDZIELA PALMOWA
 

Zwyczaje związane z obchodem Wielkiejnocy rozpoczynają się od Niedzieli Palmowej, dawniej zwanej Wierzbną lub Kwietną. Święty Jan opisując wjazd Chrystusa do Jerozolimy, wspomina, że zgromadzony lud witał Go gałązkami palmowymi. Dało to początek zwyczajowi obchodzenia Niedzieli Palmowej. Zgodnie ze starymi wierzeniami palmy powinny zawierać gałązkę leszczyny i wierzby, cisu, sosny lub jałowca i winorośli, nie powinny natomiast zawierać gałązki topoli. Polacy zawsze przypisywali palmie właściwości lecznicze i czarodziejskie. I dlatego po powrocie z kościoła święconymi palmami chłostano się dla zdrowia.

 
WIELKANOC, CZYLI UROCZYSTOŚĆ UROCZYSTOŚCI
 

Tak w VI wieku papież Grzegorz Wielki nazwał Wielkanoc (Solemnitas Solemnitatum). Jest to największa uroczystość kościelna i najstarszym świętem chrześcijańskim, a od siedemnastu wieków obchodzonym w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Mieści się w przedziale czasowym pomiędzy 22 marca i 25 kwietnia ale nie ma stałej daty, dlatego określane jest jako święto ruchome. Święta Wielkanocne – święta Zmartwychwstania Pańskiego – były zawsze dla nas, Polaków, świętami wiary w sprawiedliwość polskich pragnień, w słuszność wysiłków i w nieodwołalny triumf przekazywanych nam przez pokolenia cnót narodowych. Nazwę tego święta, najbardziej typową dla ludów słowiańskich, przyjęliśmy od Czechów wraz z chrześcijaństwem, a nawiązuje ona do cudu zmartwychwstania, który nastąpił nocą. Zapisy w Nowym Testamencie świadczą, że gdy Maria Magdalena przybyła do grobu Jezusa, świat jeszcze pogrążony był w ciemnościach, a kamień zasłaniający wejście do grobu już był odsunięty. W niektórych językach słowiańskich święto określa się jako Wielki Dzień, w i innych przyjęto nazwę Zmartwychwstanie. Na świecie znane jest też jako Pascha, od hebrajskiego Pesach, wiosennego Święta Przaśników upamiętniającego wyjście Żydów z Egiptu, obchodzonego w pełnię księżyca, w czasie którego na ofiarę przeznaczano jednoroczne baranki. Jako Hebrajczyk, obchodził to święto Chrystus, na nie wraz z uczniami przybył do Jerozolimy i święto Pesach stało się tłem męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa.